20-21 Aralık’ta 60 civarı kişinin katılımıyla gerçekleşen 1. Topluluk Temelli Hizmetler ve Akran Desteğinin Önemi Sempozyumu bizler açısından oldukça verimli geçti. Umuyoruz sizler için de oldukça faydalı ve keyifli olmuştur. Katılımınız için tekrar teşekkür ederiz. Söz verdiğimiz üzere özellikle 2. günkü “Geleceğe Dönük Yol Haritası” bölümünü elimizden geldiğince derledik ve size gönderiyoruz.
Bu iki günde hizmet alanlara, ruhsal/zihinsel zorluk yaşayanlara alan açmanın ve teşhis/tedavi/yardım etme sürecinde kendilerini ifade etme ve kimliklerini/onurlarını geri kazanma sürecinde onlara destek olmanın önemini kavradık. Bu bağlamda, değişen bir paradigmaya hitap eden “akran desteği” modelinin hastalıkları/zorlukları aşmada etkili bir çözüm yolu sunacağını öğrendik: Antipsikiyatrist bir tarafa savrulmadan; fakat iyileşmenin sadece hastanelerden değil, toplumsal düzenlemelerden de gelebileceğini öğrendik. Burada önemli olan hususun, hasta-doktor ya da hizmet alan-hizmet veren arasında mesafe yaratmadan ve bireyin gereksinimlerine uygun bir model oluşturmak olduğunu fark ettik.
Akran desteği uygulamalarının Türkiye’de yaygınlaşması, ruhuna uygun olarak yapılması için sizlerden ve konuşmacılardan gelen öneriler aşağıda sıralanmıştır:
*Ruh sağlığı problemi yaşamanın gayet meşru, insani bir durum olduğunu kabul ederek iyileşme yönelimli yeni paradigmayı kavramak ve tüm eğitimlerde buna göre ilişki kurmak; bilen pozisyonundan dinleyen ve geri çekilerek destek olan pozisyonuna geçmek; profesyoneller olarak alçakgönüllü bir duruş sergilemek önemli. Bunu tüm pratiklerimizde uygulamaya çalışarak başlayabiliriz.
*Akran desteği çalışanı olmak ile akran desteği aynı şey olmadığından bir grubu yönetebilirim diyen akranlara kolaylaştırıcı olma becerileri belli eğitimlerle kazandırılmalı. Bu eğitimleri Enik Recovery College (İyileşme Koleji) ‘den Martijn Kole ve New York- Community Access (Topluluğa Erişim)’ten Duysal Karakuş’un desteğiyle burada bu tür eğitimleri başlatmak iyi olabilir, İYİ Sosyal Kooperatif Girişimi olarak bunlara kısa zamanda başlamayı planlıyoruz.
*Akranlarla iyileşme üzerine konuşacağımız gruplar kurabiliriz. Bu çalışmaya sahip çıkanlar ve devam edenler yeni gruplar geliştirebilir. Dernekler, sağlık kuruluşları da bunlara uygun yerler olabilir.
*Stratejik iş birliği yapabilecek yöneticiler bulup onlarla diyalog halinde olunması iyi olacağından bu yönde çaba gösterebiliriz.
*2-3 kişi bile olsa akran lideri olacak tecrübeyle uzmanlar ile başlanabilir. Bu kişiler diğer akranlara ulaşırlar. Kendilerini geliştirip bu konunun tanıtıcısı ve öncüsü olabilirler.
*Tüm profesyonellerin Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi’ni okuması ve kavraması çok önemli. Her birimiz bulunduğumuz ortamlarda bunu hem profesyonellerle hem de hizmet alanlarla okuyup tartışabiliriz.
Önümüzdeki 1 yıl içinde:
- Bir yıl sonra sempozyumun daha geniş katılımlı yapılması için şimdiden çalışmalara başlamak gerekir. Mali destekler için çalışmalar yapmak da gerekecektir.
- Akran desteği konusunda daha küçük çapta işlerle başlanabilir. Bu işe gönül vermiş birkaç kişi ve kurumla atölye çalışmaları yapılabilir, iyileşme grupları kurulabilir, stratejiler geliştirilebilir (Sempozyumda bulunan Sosyal Hizmet Uzmanı Gonca Polat, 6 ay sonrasında bir çalıştay organize edebileceğini söyledi).
- Akademideki ilgili derslere tecrübeyle uzmanların/akranların gelmesi, öğrencilerle temasta olması sağlanabilir. Bu hem bir ağ oluşturmak hem de ortak eğitim programları oluşturabilmek için önemli bir adım olur. Akran çalışmalarına süpervizyon sağlamak için de faydası dokunabilir.
- Akran desteği bakış açısı ile yeni iş alanlarının açılmasına öncülük edilebilir. Böylece ruh sağlığı alanındaki her çalışan (psikiyatristler, hemşireler, psikologlar, psikolojik danışmanlar, sosyal hizmet uzmanları ve akran liderleri) ortaklaşa ekip çalışması yürütebilirler.
- Hak temelli sağlık hizmeti ve bakım paradigmasını yaygınlaştırıcı çalışmalar yapılabilir. Örneğin; akran desteği konulu film gösterimleri veya söyleşiler yapılabilir (Wilma Bouevink’in bir filmi tavsiye edildi).
- Martijn Kole, Utrecht’teki Enik İyileşme Koleji’nin 12 yatak kapasiteli olup birkaç günlük ziyaretlere açık olduklarını söyledi. Mini fonlar bulunarak akranların ve akademisyenlerin /çalışanların ziyareti iyi olabilir.
- Jan Berndsen’in önerdiği kitapların çevirileri için ekipler kurulabilir, böylece konuyla ilgili yabancı literatürün Türkçeye kazandırılması sağlanmış olur.
Katılımcıların büyük kısmı İYİ Sosyal Kooperatif Girişimi, Psikiyatri Hemşireleri ve Sosyal Hizmet Uzmanları olduğu için bu üç grup arasında yakın zamanda bir planlama toplantısı yapılarak bir takvim çıkarılabilir.
Görüşmek üzere!