Çeviren: Fatma ZENGİN
1.Kendi Yönünü Belirleme: Kendi belirlediği bir yaşamı başarmak için tüketiciler (hizmeti alanlar) özerklik, bağımsızlık ve kaynakların kontrolünü en iyi şekilde kullanarak kendi iyileşme yollarını yönlendirir, kontrol eder, seçim yapar ve belirler.
Tanımı gereği iyileşme süreci kendi yaşam hedeflerini tanımlayan ve bu hedeflere göre özgün yolunu seçen birey tarafından yönetilmelidir.
2. Bireyselleştirilmiş ve kişi-merkezli: Bireyin kendine özgü güçleri, dayanıklılığı, ihtiyaçları, tercihleri, (geçmiş travmaları da dahil) deneyimleri ve tüm farklı temsiliyetleriyle kültürel arkaplanına dayanan birçok iyileşme yolu vardır. Bireyler iyileşmeyi sürekli bir yolculuk, bir sonuç, iyilik hali ve en tatmin edici ruh sağlığını başarmayla ilgili geniş kapsamlı bir paradigma olarak görür.
3. Güçlendirme: Tüketiciler/hizmet alanlar, bir dizi seçenek arasında seçim yapma ve –kaynakların dağıtımı dahil- yaşamlarını etkileyecek tüm kararlara katılma yetkisine sahiptir, bunu yapma konusunda eğitilir ve desteklenirler.
Kendi ihtiyaçları, istekleri, arzuları ve özlemleri hakkında kendi adlarına topluca ve etkili bir biçimde konuşmak için diğer hizmet alanlarla birlikte katılma yetenekleri vardır. Güçlendirme aracılığıyla, birey kendi kişisel yazgısı üzerinde kontrol kazanır ve yaşamındaki organizasyonel ve toplumsal yapıları etkiler.
4. Bütünsel: İyileşme, kişinin yaşamındaki tüm boyutları, zihin, beden, ruhsallık, topluluk kapsar. İyileşme, birey tarafından belirlenen yaşamın tüm yönlerini kapsayacak şekilde ev kurma, istihdam, eğitim, ruh sağlığı, ruhsağlığı tedavisi ve hizmetleri, tamamlayıcı ve doğacı hizmetler, bağımlılık tedavisi, ruhanilik, yaratıcılık, sosyal ağlar, topluma katılma ve aile destekleri içerir. Aileler, hizmet sağlayıcılar, organizasyonlar, sistemler, topluluklar ve toplum hizmet alanın bu desteklere erişimi için anlamlı fırsatlar yaratmada ve sürdürmede hayati önemdedir.
5. İnişli çıkışlı: İyileşme adım adım giden bir süreç değildir, sürekli gelişme, duruma bağlı gerilemeler ve deneyimlerden öğrenmeye dayalı bir süreçtir.
İyileşme, kişinin olumlu bir değişimin mümkün olduğunu kabul ettiği farkındalığa dayalı ilk evreyle başlar. Bu farkındalık hizmet alanın iyileşme çalışmasına tam olarak girmek için harekete geçmesini sağlar.
6. Güçlü yönler odaklı: İyileşme çeşitli kapasitelere, dayanıklılıklara, yeteneklere, baş etme becerilerine, bireylerin zaten var olan değerlerine önem vermeye ve onların üzerine bir şeyler kurmaya odaklanır.
Bu güçlü yanlar temel alınarak hizmet alanlar, kendilerini engelleyen yaşam rollerini geride bırakır ve yeni yaşam rollerine girerler (örneğin eş, bakıcı, arkadaş, öğrenci, çalışan olurlar). Destekleyici, güvene dayalı ilişkiler içinde başkalarıyla etkileşim sayesinde iyileşme süreci ileriye doğru gider.
7. Akran Desteği: Karşılıklı destek-yaşantıya dayalı bilgi, beceri ve sosyal öğrenmelerin paylaşımı dahil- iyileşmede çok önemli bir role sahiptir.
Hizmet alanlar, diğer hizmet alanları iyileşmeye teşvik eder ve dahil eder, böylece birbirlerine karşı ait olma duygusu ile destekleyici ilişkiler, değerli roller ve bir topluluk sağlarlar.
8. Saygı: İyileşmeyi sağlamada, sistemler, topluluk ve toplumsal kabul ve –haklarının korunması ve ayrımcılık ve etiketlemenin devre dışı bırakılması dahil- hizmet alanların takdir görmesi çok önemlidir. Kendini kabul etme ve kişinin kendisine inanması özellikle hayati önemdedir. Saygı, topluma dahil olmayı ve hizmet alanların yaşamlarının her yönünde tam katılımını garanti altına alır.
9. Sorumluluk: Hizmet alanlar, kendi bakımlarından ve iyileşme yolculuklarından kişisel olarak sorumludurlar. Hedeflerine doğru adımlar atmak büyük bir cesaret gerektirebilir. Hizmet alanlar deneyimlerini anlamak, anlamlandırmak ve kendi iyilik hallerini artıracak başetme stratejileri ve iyileşme süreçleri belirlemek için çaba göstermelidir.
10. Umut: İyileşme daha iyi bir gelecek için temel ve motive edici mesajı sağlar –insanlar
önlerine çıkan engel ve zorlukların üstesinden gelebilirler ve gelirler. Umut içseldir ancak akranlar, aileler, arkadaşlar, hizmet sağlayıcılar ve diğerleri tarafından da beslenir. Umut iyileşme sürecinin hızlandırıcısıdır (katalizörüdür).
Ruh sağlığında iyileşme, ruhsal engeli olan kişilerin yaşama, çalışma, öğrenme ve topluma tam olarak katılma yeteneklerine odaklanarak sadece bu kişilere yarar sağlamakla kalmaz, ayrıca Amerikan topluluk yaşamının dokusunu zenginleştirir. Amerika, ruhsal engelleri olan bireylerin katkılarının semeresini, bu katkının sonucu olarak daha güçlü ve sağlıklı bir Ulus’a dönüşerek almış olur.
Bu metin Ruh Sağlığında İyileşme – ABD Ulusal Fikir Birliği Bildirgesi’nden çevrilmiştir.
Kaynaklar:
www.samhsa.gov
Ulusal Ruh Sağlığı Bilgi Merkezi
1-800-789-2647, 1-866-889-2647 (TDD)